Nghiên cứu “Spatiotemporal impact of fiscal decentralization and economic growth: evidence at provincial level in Vietnam” của ThS. Đặng Trung Chính - giảng viên UEB và cộng sự công bố trên tạp chí Applied Economics Letters (2024) xem xét tác động không gian-thời gian của phân cấp tài khóa đối với tăng trưởng kinh tế ở cấp tỉnh tại Việt Nam với dữ liệu từ năm 2010 đến năm 2018. Kết quả cho thấy mối quan hệ phức tạp trong đó các tác động trực tiếp, gián tiếp và tổng thể của phân cấp tài khóa đối với tăng trưởng kinh tế là tích cực trong ngắn hạn nhưng tiêu cực trong dài hạn. Ngoài ra, nghiên cứu này cho thấy miền Bắc có xu hướng sử dụng các nguồn lực phân cấp tài khóa cho mục đích tăng trưởng hiệu quả hơn miền Nam. 

Những kết quả này khẳng định rằng cần phải tính đến cả điểm tương đồng và khác biệt trong bối cảnh địa phương khi ước tính tác động của phân cấp tài khóa. Do đó, kết quả của nhóm tác giả cho thấy chính sách phân cấp tài khóa nên tập trung vào một số tỉnh/khu vực trọng điểm để đạt được tăng trưởng tối ưu trước khi hiệu quả giảm dần tăng lên trong dài hạn.

Nghiên cứu trình bày mối quan hệ đa chiều giữa phân cấp tài chính và tăng trưởng kinh tế. Trong ngắn hạn, phân cấp tài chính cho thấy tổng hiệu ứng tích cực đáng kể, cho thấy những tác động tức thời của việc phân cấp trách nhiệm tài chính cho chính quyền tỉnh đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế. Lợi ích ngắn hạn này có thể là do hiệu quả quản lý địa phương tăng lên, vì chính quyền địa phương thường điều chỉnh nhiều hơn theo nhu cầu và điều kiện cụ thể của địa phương mình. Tuy nhiên, tổng hiệu ứng dài hạn chuyển sang âm, cho thấy sự đảo ngược của các hiệu ứng tăng trưởng tích cực theo thời gian và điều này được xác nhận bởi xu hướng không đồng nhất về không gian và thời gian. Sự thay đổi này được giải thích bởi sự phức tạp và thách thức gia tăng liên quan đến việc duy trì các cấu trúc phi tập trung, đặc biệt là tình trạng kém hiệu quả về mặt hành chính vì nguồn nhân lực có xu hướng chuyển đến các thành phố trung tâm, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời gian dài ở các khu vực khác. Qua đó, nó phản ánh hiệu quả giảm dần của mối quan hệ phân cấp tài chính và tăng trưởng kinh tế. Một phát hiện thú vị khác là tác động của phân cấp tài chính đối với tăng trưởng kinh tế ở miền Bắc tích cực hơn so với miền Nam. Tác động khác biệt này chịu ảnh hưởng của sự kết hợp giữa các yếu tố lịch sử, hành chính và chính trị. Miền Bắc Việt Nam, về mặt lịch sử là trung tâm của quyền lực chính trị và quản lý, theo truyền thống có cơ cấu hành chính tập trung hơn và tiếp cận nhiều hơn với các nguồn lực công, bao gồm đầu tư cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực. Bối cảnh lịch sử này có thể tăng cường năng lực sử dụng hiệu quả các quyền lực tài chính phi tập trung của nước này. Bên cạnh đó, động lực chính trị cũng đóng một vai trò, với việc miền Bắc có khả năng nhận được các chính sách tài chính hoặc phân bổ nguồn lực thuận lợi hơn do tầm quan trọng chính trị của nó. Ngược lại, miền Nam Việt Nam, mặc dù có nền kinh tế năng động, định hướng thị trường ở mức độ cao hơn, có thể phải đối mặt với những thách thức trong việc tận dụng đầy đủ phân cấp tài chính do sự khác biệt về kinh nghiệm và hiệu quả hành chính. Sự tương tác phức tạp của các yếu tố này nhấn mạnh tác động khác nhau của phân cấp tài chính đối với tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh đa dạng về lịch sử/văn hóa của Việt Nam.

Tổng hợp lại, nghiên cứu này điều tra tác động không gian-thời gian của phân cấp tài khóa lên tăng trưởng kinh tế. Kết quả cho thấy trong ngắn hạn, đây là mối quan hệ tích cực, nhưng lại là mối quan hệ tiêu cực trong dài hạn. Điều này có nghĩa là mối quan hệ giữa phân cấp tài khóa và tăng trưởng kinh tế bị ảnh hưởng bởi hiệu quả giảm dần. Bên cạnh đó, phân cấp tài khóa có tác động mạnh hơn đến tăng trưởng kinh tế ở miền Bắc và yếu hơn ở miền Nam. Kết quả này được giải thích bởi sự khác biệt về bối cảnh kinh tế xã hội giữa hai khu vực, bao gồm năng lực hành chính khác nhau; cân nhắc chính trị và phân bổ nguồn lực; cơ sở kinh tế và tạo ra doanh thu; chênh lệch không gian và mô hình đầu tư; và các yếu tố văn hóa và xã hội. Do đó, kết quả của chúng tôi cho thấy rằng chính phủ nên tập trung phân bổ vào một số tỉnh/khu vực trọng điểm như miền Bắc để đạt được tăng trưởng tối ưu trước khi tăng hiệu quả giảm dần trong dài hạn. Cuối cùng, hạn chế của nghiên cứu này là không thể xác định được cơ chế giải thích tính không đồng nhất trong tác động của phân cấp tài khóa lên tăng trưởng kinh tế giữa các tỉnh tại Việt Nam vì các mô hình không gian-thời gian hiện tại thiếu khả năng đưa các biến tương tác vào ước tính. Điều này để lại khoảng trống cho nghiên cứu sâu hơn khi tìm hiểu tính không đồng nhất của mối quan hệ tài chính-tăng trưởng trong tương lai.

>>> THÔNG TIN BÀI BÁO

Dang, C., Tran, T. T. M., & Dinh, T. D. (2024). Spatiotemporal impact of fiscal decentralization and economic growth: evidence at provincial level in Vietnam. Applied Economics Letters, 1–6. https://doi.org/10.1080/13504851.2024.2363312

>>> THÔNG TIN TÁC GIẢ TRƯỜNG ĐHKT

ThS. Đặng Trung Chính hiện giảng dạy tại Bộ môn Kinh tế học thuộc Khoa Kinh tế Phát triển, Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. Hướng nghiên cứu chính của ông bao gồm Kinh tế vĩ mô (tăng trưởng/phát triển kinh tế, phân bổ nguồn lực/phân cấp tài khóa, quản trị công), Kinh tế phát triển (ô nhiễm môi trường).