Ngành xây dựng Việt Nam, dù đóng vai trò xương sống của nền kinh tế, đang đối mặt với bài toán nan giải về chậm đổi mới sáng tạo. Điều này không chỉ hạn chế sự phát triển của công nghệ và kỹ năng mà còn gia tăng áp lực cạnh tranh trong ngành. Nghiên cứu “The influence of work environment on employees’ innovative work behaviors in Vietnam construction companies” của TS. Trần Thị Thu Hải - giảng viên UEB và cộng sự công bố trên International Journal of Innovation and Learning 1(1) (2025) khám phá vai trò then chốt của hành vi đổi mới sáng tạo từ chính đội ngũ nhân viên như một chìa khóa để vượt qua thách thức. Nhóm tác giả mang đến một cách tiếp cận toàn diện cho môi trường làm việc bao gồm cả khía cạnh môi trường xã hội và môi trường vật lý trong mối tương quan với hành vi đổi mới sáng tạo. 

Để giải thích hiệu quả ảnh hưởng của môi trường làm việc và hành vi đổi mới sáng tạo, bài báo đã phát triển mô hình nghiên cứu dựa trên lý thuyết phù hợp giữa con người và môi trường mở rộng (PEF), thuyết nhận thức xã hội (SCT) và lý thuyết sự kiện ảnh hưởng (AET). Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng một môi trường làm việc phù hợp sẽ khơi dậy niềm tin vào đổi mới sáng tạo, từ đó thúc đẩy hành vi đổi mới sáng tạo của nhân viên. Đặc biệt, năng lực đổi mới cá nhân còn đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố mối liên hệ này.

Đóng góp của bài báo

Thứ nhất, trong bối cảnh nghiên cứu về ảnh hưởng của môi trường làm việc đến hành vi đổi mới sáng tạo của nhân viên trong doanh nghiệp xây dựng ở Việt Nam còn hạn chế, bài báo “The influence of work environment on employees’ innovative work behaviors in Vietnam construction companies” đã cung cấp những bằng chứng nghiên cứu thực nghiệm, đóng góp vào hiểu biết chung về mối quan hệ giữa môi trường làm việc và hành vi đổi mới sáng tạo của nhân viên nói chung và trong các doanh nghiệp xây dựng nói riêng.

Thứ hai, về cách tiếp cận vấn đề, các nghiên cứu trước chủ yếu xem xét môi trường làm việc dưới khía cạnh môi trường xã hội mà chưa đi sâu vào môi trường vật lý. Những nghiên cứu về môi trường vật lý cũng chỉ dừng lại ở đổi mới sáng tạo cấp độ doanh nghiệp và trong các nhóm làm việc. Các công cụ được sử dụng phổ biến để đánh giá môi trường làm việc cũng thường tập trung đo lường các yếu tố về môi trường xã hội. Nghiên cứu này sẽ mang đến một cách tiếp cận toàn diện cho môi trường làm việc bao gồm cả khía cạnh môi trường xã hội và môi trường vật lý trong mối tương quan với hành vi đổi mới sáng tạo. Do đó, để giải thích hiệu quả ảnh hưởng của môi trường làm việc và hành vi đổi mới sáng tạo, bài báo đã phát triển mô hình nghiên cứu dựa trên lý thuyết phù hợp giữa con người và môi trường mở rộng (PEF), thuyết nhận thức xã hội (SCT) và lý thuyết sự kiện ảnh hưởng (AET). Trong đó môi trường làm việc được cụ thể hóa bao gồm cả môi trường xã hội và môi trường vật lý.

Thứ ba, bài báo “The influence of work environment on employees’ innovative work behaviors in Vietnam construction companies” đã làm sáng tỏ mối quan hệ giữa hai thành tố của môi trường làm việc và hành vi đổi mới sáng tạo thông qua biến trung gian niềm tin vào đổi mới sáng tạo và biến điều tiết năng lực đổi mới cá nhân. Bài báo có thể cung cấp nguồn tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu sau này về ảnh hưởng của môi trường làm việc đến hành vi đổi mới sáng tạo.

Bên cạnh đó, thúc đẩy hành vi đổi mới sáng tạo của nhân viên có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của các doanh nghiệp xây dựng nói chung và doanh nghiệp xây dựng ở Việt Nam nói riêng. Xây dựng liên tục nằm trong danh sách những ngành ít đổi mới và ít có sự ứng dụng số hóa nhất. Việc thúc đẩy hành vi đổi mới sáng tạo của nhân viên sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển công nghệ xây dựng, nâng cao tốc độ đổi mới và tăng hiệu quả hoạt động. Kết quả nghiên cứu sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng trong việc tìm hiểu ảnh hưởng của môi trường làm việc đến hành vi đổi mới sáng tạo của nhân viên. Trong môi trường xây dựng với áp lực về công nghệ thi công ngày càng tương đồng, áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc thấu hiểu và thúc đẩy nhân viên thực hiện các hành vi đổi mới sáng tạo là một nhiệm vụ cấp bách. Hơn nữa, bài báo đã xác định những yếu tố thuộc môi trường làm việc có ảnh hưởng đến hành vi đổi mới sáng tạo. Các doanh nghiệp có thể nắm bắt và tận dụng những yếu tố này, từ đó tạo thành nguồn lực cơ bản cho hành vi đổi mới cá nhân trong tổ chức. 

Toàn văn bài báo công bố trên International Journal of Innovation and Learning 1(1) (2025).

Hàm ý chính sách

• Để thúc đẩy một môi trường xã hội hỗ trợ đổi mới sáng tạo, các doanh nghiệp xây dựng có thể tập trung vào việc tăng cường sự ủng hộ của lãnh đạo đối với đổi mới, trao quyền cho nhân viên đóng góp ý tưởng và tham gia vào quá trình ra quyết định, xây dựng một môi trường đa dạng, cởi mở, đề cao sự hợp tác giữa các bộ phận, đồng thời củng cố sự gắn kết và niềm tin trong toàn tổ chức.
• Các doanh nghiệp xây dựng có thể kiến tạo một môi trường vật chất kích thích sự sáng tạo bằng cách tối ưu hóa thiết kế kiến trúc với không gian mở, bố trí linh hoạt và tận dụng ánh sáng tự nhiên để khuyến khích tương tác. Bên cạnh đó, việc lựa chọn nội thất văn phòng truyền cảm hứng với màu sắc sinh động, tác phẩm nghệ thuật và đồ dùng thoải mái sẽ nâng cao sức khỏe và sự gắn kết của nhân viên. Cho phép cá nhân hóa không gian làm việc theo sở thích và phong cách riêng cũng là một yếu tố quan trọng. Cuối cùng, việc tích hợp các yếu tố tự nhiên như cây xanh, ánh sáng trời và tầm nhìn hướng ra thiên nhiên sẽ giúp giảm căng thẳng và cải thiện hiệu suất nhận thức.
• Dựa trên những bằng chứng cho thấy mối liên hệ tích cực giữa năng lực đổi mới cá nhân và hành vi làm việc đổi mới sáng tạo, các doanh nghiệp xây dựng có thể khai thác mối liên kết này bằng cách đầu tư vào các chương trình đào tạo nhằm phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề sáng tạo, tư duy phản biện và khả năng chấp nhận rủi ro cho nhân viên. Đồng thời, việc đa dạng hóa nhiệm vụ công việc thông qua luân chuyển vị trí, khuyến khích hợp tác liên phòng ban và giao các dự án mang tính thách thức sẽ kích thích sự đổi mới. Quan trọng hơn, việc xây dựng một văn hóa học tập liên tục, khuyến khích sự tò mò, thử nghiệm và chia sẻ kiến thức sẽ nuôi dưỡng tư duy phát triển và tinh thần học hỏi không ngừng trong toàn tổ chức.

TS. Trần Thị Thu Hải là giảng viên Viện Quản trị kinh doanh với chuyên môn sâu trong các lĩnh vực quản trị chiến lược và quản trị đổi mới sáng tạo. Bên cạnh nền tảng học thuật vững chắc, TS. Trần Thị Thu Hải còn tích lũy kinh nghiệm thực tế quý báu thông qua quá trình làm việc trong lĩnh vực xây dựng và doanh nghiệp xã hội. Sự kết hợp giữa kiến thức lý thuyết chuyên sâu và kinh nghiệm thực tiễn đa dạng mang đến các nghiên cứu với góc nhìn phong phú và khả năng phân tích vấn đề một cách toàn diện. Hướng nghiên cứu chính của tác giả bao gồm: Quản trị chiến lược, Quản trị công ty và Quản trị đổi mới sáng tạo.