Ngành dệt may giữ vai trò trụ cột trong công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng và xuất khẩu của Việt Nam, trong đó Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex) được xem là cánh chim đầu đàn dẫn dắt toàn ngành. Trước những thay đổi nhanh chóng của bối cảnh quốc tế, lợi thế truyền thống về lao động giá rẻ và kỹ năng may khéo léo dần suy giảm, buộc Vinatex phải đánh giá lại năng lực cạnh tranh của mình. Nghiên cứu “Competitive capactiy of Vietnam National Textile and Garment Group” của TS. Lê Diệu Hương - giảng viên Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN công bố trên International Journal of Management & Entrepreneuship Research, Vol. 6 No. 1 (2024) dựa trên lý thuyết cạnh tranh dựa vào nguồn lực, phân tích các tiêu chí như lao động, vốn, công nghệ, sản xuất – kinh doanh và thị trường, cho thấy Vinatex vẫn còn nhiều hạn chế về chi phí sản xuất, thị phần, hiệu quả kinh doanh và thương hiệu quốc tế. 

Ngành dệt may là một trong những ngành chủ đạo của công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng. Ở Việt Nam, ngành dệt may có vai trò quan trọng như góp phần đảm bảo nhu cầu tiêu dùng, cần thiết cho hầu hết các ngành nghề và sinh hoạt. Tập đoàn Dệt May Việt Nam phải gánh vác trọng trách là cánh chim đầu đàn của ngành, dẫn dắt các doanh nghiệp dệt may khác mở rộng thị trường, phát triển sản xuất nhằm đạt được các mục tiêu tăng trưởng của đất nước. Những yêu cầu trong bối cảnh quốc tế mới đã làm thay đổi những lợi thế cạnh tranh của ngành dệt may khiến Tập đoàn dệt may cần phải đánh giá lại năng lực cạnh tranh của mình để có giải pháp phù hợp vượt qua những khó khăn, thách thức và nắm bắt cơ hội. Dựa trên lý thuyết cạnh tranh dựa trên nguồn lực, năng lực cạnh tranh của Tập đoàn dệt may Việt Nam được đánh giá thông qua các tiêu chí như: năng lực lao động, năng lực vốn, năng lực công nghệ, năng lực sản xuất kinh doanh và năng lực chiếm lĩnh thị trường. Kết quả nghiên cứu chỉ ra năng lực cạnh tranh của Tập đoàn dệt may Việt Nam còn rất nhiều hạn chế cần phải khắc phục trong tương lai.

Đóng góp mới của bài báo

Ngành dệt may là một trong những ngành chủ đạo của công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng. Ở Việt Nam, ngành dệt may có vai trò quan trọng như góp phần đảm bảo nhu cầu tiêu dùng, cần thiết cho hầu hết các ngành nghề và sinh hoạt. Đây cùng là ngành mang lại thặng dư xuất khẩu cho nền kinh tế, góp phần giải quyết việc làm, tăng phúc lợi xã hội cho đất nước. Trong đó, Tập đoàn Dệt May Việt Nam là đơn vị đầu trong ngành Dệt May Việt Nam với tổng số hơn 50 đơn vị thành viên hoạt động trong lĩnh vực dệt may, với kim ngạch xuất khẩu hàng năm chiếm trên dưới 10% kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Trong bối cảnh hiện tại, Tập đoàn Dệt May Việt Nam phải gánh vác trọng trách là cánh chim đầu đàn của ngành, dẫn dắt các doanh nghiệp dệt may khác mở rộng thị trường, phát triển sản xuất nhằm đạt được các mục tiêu tăng trưởng của đất nước.  

Cùng với sự thay đổi của bối cảnh quốc tế mới, những yếu tố định vị năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp ngành dệt may cũng thay đổi rất nhiều. Ngành Dệt may Việt Nam trước đây với lợi thế cạnh tranh là nhân công giá rẻ, kỹ năng công nhân khéo léo, có thể làm được nhiều mặt hàng khó đòi hỏi kỹ thuật may tốt. đã thu hút rất nhiều đơn hàng dưới hình thức may gia công CMT (cut, make, trim) trong suốt 20 năm qua. Tập đoàn Dệt may Việt Nam đã gặt hái được nhiều thành công. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, lợi thế này đã dần trở thành bất lợi, kìm hãm sự phát triển của các doanh nghiệp ngành Dệt may Việt Nam. Trong vài năm trở lại đây, các chi phí về lương tối thiểu cho người công nhân tăng liên tục (năm 2022 tiếp tục tăng 5,5% so với năm 2021), chi phí bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, công đoàn tăng, ảnh hưởng lớn đến hoạt động của các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam với đặc thù thâm dụng lao động do phần lớn tập trung vào may gia công. Vì vậy, tìm hiểu về năng lực cạnh tranh của Tập đoàn dệt may Việt Nam sẽ giúp các doanh nghiệp bên trong tìm kiếm được các giải pháp vượt qua những khó khăn, thách thức và nắm bắt cơ hội. 

Trải qua nhiều năm phát triển, Tập đoàn Dệt may Việt Nam đã trở thành doanh nghiệp dẫn đầu ngành dệt may Việt Nam xây dựng được một thương hiệu mạnh và có sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Ở thị trường trong nước, có được sự tín nhiệm của người tiêu dùng, Tập đoàn dệt may Việt Nam luôn đầu tư công nghệ tiên tiến, hiện đại, nâng cao chất lượng, sao cho người tiêu dùng Việt được sử dụng những sản phẩm thời trang không những hợp xu hướng, mà còn tiện dụng, thoải mái và an toàn cho sức khỏe. Tập đoàn đã không ngừng nỗ lực tiên phong, đổi mới, sáng tạo trong lĩnh vực hoạt động của mình. Vì thế, năng lực cạnh tranh khá mạnh trong nước. Tuy vậy, thương hiệu của Vinatex vẫn còn rất bé nhỏ trên thị trường thế giới. Tập đoàn dệt may Việt Nam đã và đang phát triển thương hiệu theo cách riêng của mình, tập trung vào nhóm các khách hàng khác nhau và cố gắng làm tốt ở phân khúc thị trường "ngách". Để có thể phát triển trên thị trường quốc tế, Tập đoàn dệt may Việt Nam cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa để cải thiện năng lực cạnh tranh của mình.

Năng lực cạnh tranh của Tập đoàn dệt may Việt Nam cũng gặp những vấn đề cần phải quan tâm. Cụ thể:

Thứ nhất, năng lực chiếm lĩnh thị phần của các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn dệt may Việt Nam trong những năm gần đây có sự giảm sút. Các thị trường trong và ngoài nước đều là những thị trường truyền thống, việc mở rộng thêm thị trường tiềm năng chưa đạt được kết quả cao.

Thứ hai, chi phí sản xuất của các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn dệt may Việt Nam còn khá cao so với một số nước trong khu vực như Trung Quốc, Ấn Độ.. Chi phí sản xuất bắt nguồn từ chi phí dành cho các nguyên vật liệu chưa tự chủ được, năng suất lao động vẫn còn thấp, sử dụng máy móc cũ…Điều này khiến cho giá cả của các hàng hoá mà các doanh nghiệp cung cấp trên thị trường trong và ngoài nước còn khá cao và thiếu tính cạnh tranh. 

Thứ ba, hiệu quả hoạt động kinh doanh của Tập đoàn dệt may Việt Nam khá thấp so với các doanh nghiệp cùng ngành trong nước. Các dữ liệu ở năm 2020 và 2022 đều cho thấy sự sụt giảm về khả năng sinh lời, minh chứng cho năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn dệt may Việt Nam trong những năm gần đây khá yếu. 

Thứ tư, mặc dù các doanh nghiệp thuộc tập đoàn đã cố gắng xây dựng thương hiệu nhưng trên thị trường thế giới, cung ứng hàng hoá của Tập đoàn dệt may Việt Nam phần lớn vẫn là gia công. Điều này làm giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp bởi giảm uy tín của họ.

>>> THÔNG TIN BÀI BÁO

Le Dieu Huong (2024). Capacity of Vietnam National Textile and Gảment Group. International Journal of Management & Entrepreneuship Research, Vol. 6 No. 1. https://doi.org/10.51594/ijmer.v6i1.692

>>> THÔNG TIN TÁC GIẢ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

TS. Lê Diệu Hương, Giảng viên thuộc Bộ Môn Toán Kinh tế và Khoa học dữ liệu, Khoa Kinh tế Phát triển, Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN, tốt nghiệp đại học tại Trường Đại học Giao dục với bằng cử nhân chuyên ngành Sư phạm Toán năm 2008, tốt nghiệp thạc sĩ Toán học, chuyên ngành Toán học tính toán tại Đại học Khoa học Tự Nhiên, ĐHQGHN năm 2011; tốt nghiệp tiến sĩ Khoa học tự nhiên tại Đại học Nữ Nara, Nhật Bản năm 2023. TS. Lê Diệu Hương đã có một bài báo quốc tế thuộc danh mục WoS xếp hạng Q1 năm 2023. Các hướng nghiên cứu TS. Hương quan tâm là mô hình toán trong sinh thái học (đặc biệt là mô hình metapopulation như là mẫu điểm), mô hình toán kinh tế, thống kê ứng dựng và ứng dụng của toán học trong kinh tế.