Nhằm xem xét tác động của việc nâng cấp chất lượng xuất khẩu thông qua sự phát triển của năng lượng và vận tải đối với tính bền vững của môi trường, nghiên cứu của Nguyễn Thị Quỳnh Anh và cộng sự với tiêu đề “Export quality upgrading and environmental sustainability: Evidence from the East Asia and Pacific Region” đăng trên Research in International Business and Finance Vol. 60 (2022) đã sử dụng kỹ thuật nghiên cứu kiểm định mối quan hệ đồng liên kết. 

Từ kết quả nghiên cứu, nhóm tác giả đã đưa ra một số hàm ý chính sách nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc nâng cấp chất lượng hàng hóa xuất khẩu đối với môi trường trên quy mô khu vực.

Sử dụng tập dữ liệu về các nước Đông Á và Thái Bình Dương từ Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế, nghiên cứu chỉ ra chất lượng xuất khẩu cải thiện của hàng hóa và dịch vụ có xu hướng làm tăng cường độ sản xuất carbon. Về mặt kinh tế, thông qua mô hình hồi quy đa biến, nghiên cứu rút ra kết luận rằng chỉ số chất lượng xuất khẩu tăng 1% có thể làm tăng lượng khí thải CO2 lên 0,71%. Tuy nhiên, mối quan hệ như vậy là phi tuyến tính được phản ánh thông qua mối liên kết hình chữ U ngược, giữa chất lượng xuất khẩu và hiệu suất môi trường, tức là sự tiến hóa trong sử dụng năng lượng, tăng trưởng kinh tế, giao thông vận tải và mở cửa thương mại có thể làm giảm lượng khí thải CO2 khi nó đạt đến một ngưỡng phát triển nhất định. Các kết quả chính vẫn được khẳng định là tồn tại đúng, khi nhóm tác giả ước tính lại tất cả các mô hình bằng cách thay thế phát thải CO2 dựa trên sản xuất bằng Phát thải tiêu thụ và Chỉ số phức tạp kinh tế của Hidalgo và Haussmann.

Đóng góp chính của nghiên cứu này là nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc nâng cấp chất lượng hàng hóa xuất khẩu đối với môi trường trên quy mô khu vực. Đây được coi là nghiên cứu đầu tiên sử dụng biến “chất lượng xuất khẩu” (Export quality index - EQI) để đo lường mối quan hệ giữa biến này với sự bền vững môi trường, trong một tập dữ liệu vùng gồm nhiều quốc gia khác nhau thuộc khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, trong giai đoạn 40 năm từ 1970-2014.

Ngoài ra, tính hợp lệ của giả thuyết Đường cong môi trường Kuznets (EKC) cũng được kiểm tra. Các quy trình kinh tế lượng của kiểm tra gốc đơn vị bảng, kiểm tra đồng liên kết bảng, ước tính VAR của bảng và kiểm tra nhân quả Granger bảng được sử dụng để kiểm tra mối quan hệ giữa các biến trong dài hạn và ngắn hạn.

Nhóm tác giả cũng đã lựa chọn kỹ càng các biến ảnh hưởng vào mô hình hồi quy đa biến nhằm phản ánh được mức độ ảnh hưởng của biến chính “chất lượng xuất khẩu” và các biến liên quan như vận tải, năng lượng, thu nhập bình quân thực tế đầu người, sự cởi mở về thương mại... Cụ thể, nhóm tác giả đã xây dựng mô hình đa biến sử dụng phương pháp ước tính Bình phương tối thiểu thông thường được sửa đổi hoàn toàn (gọi tắt là FMOLS) và kiểm tra độ chắc chắn của Bình phương tối thiểu thông thường động (gọi tắt là DOLS). Mô hình sử dụng đặc điểm kỹ thuật tuyến tính log bao gồm phát thải CO2 (), chỉ số chất lượng xuất khẩu (), thu nhập thực tế trên đầu người () và bình phương của nó (), độ mở thương mại (), và mức tiêu thụ năng lượng trên đầu người (). Mô hình được cấu tạo như sau:

Tóm lại, EQI có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến lượng khí thải CO2 thông qua kết quả ước tính của các mô hình FMOLS, DOLS và VAR của bảng điều khiển. Với giả thuyết EKC, ở mức thu nhập thấp, tăng trưởng kinh tế sẽ làm tăng ô nhiễm môi trường; tuy nhiên, khi các quốc gia chuyển sang một mức thu nhập nhất định cao hơn, mối quan hệ đảo ngược sẽ xảy ra.

Một số hàm ý chính sách có thể được rút ra từ những phát hiện nghiên cứu này. Trước thực tế là nâng cao chất lượng hàng hóa xuất khẩu đang là xu hướng toàn cầu hóa của ngành sản xuất và thương mại quốc tế, các nước không thể phủ nhận và đi ngược lại xu thế chuyển động này. Tuy nhiên, để bảo vệ môi trường, giảm thiểu hiệu ứng nhà kính và ứng phó với biến đổi khí hậu, các nhà hoạch định chính sách cần củng cố các quy định về mức độ hạn chế phát thải nhà kính và phát thải CO2 trong sản xuất hàng hóa và dịch vụ xuất khẩu. Cần quan tâm đến việc nâng cấp chất lượng với công nghệ tiên tiến nhằm bảo vệ môi trường, giảm phát thải chất độc hại, bảo vệ môi trường sống của con người ở tất cả các cấp hành chính, cấp ngành, ban, bộ.

Ngoài ra, vì khí thải CO2 là tác nhân chính gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu và hiệu ứng nhà kính, nên không một quốc gia nào có thể giải quyết những vấn đề môi trường này mà không tìm kiếm sự hợp tác từ các quốc gia khác. Do đó, các hiệp định quốc tế về thương mại và bền vững môi trường là cần thiết để giải quyết những tác động tiêu cực của việc nâng cấp chất lượng hàng hóa xuất khẩu đối với môi trường. Đó cũng là một trong những lý do chính để các nước cùng nhau đấu tranh để đạt được các mục tiêu và mục tiêu trong Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững. Kể từ năm 2015, hơn 190 quốc gia đã phê chuẩn Hiệp định Paris để thực hiện một kế hoạch hành động thế giới nhằm giảm phát thải chất nguy hiểm, hạn chế sự nóng lên toàn cầu xuống dưới 2°C và theo đuổi các nỗ lực hơn nữa để hạn chế xuống 1,5°C. Do đó, quản lý chặt chẽ quá trình nâng cấp chất lượng xuất khẩu thông qua các quy định nghiêm ngặt có thể trở thành một trong những phương pháp thiết thực để các quốc gia đạt được mục tiêu này và bảo vệ môi trường.

>> Thông tin bài báo: Vu Quang Trinh, Anh Thi Quynh Nguyen, Xuan Vinh Vo, “Export quality upgrading and environmental sustainability: Evidence from the East Asia and Pacific Region,” Research in International Business and Finance Vol. 60 (2022) 101632.

===========

- Nhóm tác giả:

• Trịnh Quang Vũ: Đại học Newcastle, Australia
• Nguyễn Thị Quỳnh Anh: Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN
• Võ Xuân Vinh: Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh

- Trong đó, tác giả thuộc Trường ĐHKT - ĐHQGHN: 

Nguyễn Thị Quỳnh Anh: Nhận bằng Thạc sĩ kép chuyên ngành Nghiên cứu Phát triển Quốc tế và Kinh tế Phát triển tại ba trường đại học: Đại học Palacký Olomouc (Cộng hòa Séc), Đại học Clermont-Ferrand (Pháp) và Đại học Pavia (Ý) năm 2019, thông qua chương trình học bổng Erasmus-Mundus của Liên minh Châu Âu. Hướng nghiên cứu chính là kinh tế đối ngoại, kinh tế bền vững, môi trường, tuân thủ và kiểm soát tài chính quốc tế, sử dụng mô hình kinh tế lượng hồi quy đa biến. Bên cạnh đó, ThS. Nguyễn Thị Quỳnh Anh đã có nhiều năm kinh nghiệm làm việc về kiểm toán và tuân thủ tại các công ty đa quốc gia lớn ở Việt Nam và châu Âu như Ernst & Young và Novartis.