Bài viết “Lunchtime on the go: Understanding street food consumption habits of office workers in cities in Vietnam” của Phạm Ngọc Hương Quỳnh và cộng sự thuộc Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN công bố trên tạp chí Edelweiss Applied Science and Technology Vol. 9, No. 4 (2025) phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thói quen tiêu dùng thức ăn đường phố của 572 nhân viên văn phòng tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh, dựa trên Thuyết Hành vi có Kế hoạch (TPB) và kỹ thuật PLS-SEM. Kết quả cho thấy sự tiện lợi, khả năng tiếp cận và ảnh hưởng xã hội là những yếu tố quyết định mạnh mẽ, trong khi chất lượng và nhận thức sức khỏe phản ánh mối quan tâm về cảm quan và an toàn. Nghiên cứu đưa ra hàm ý cho chính sách và kinh doanh: đơn giản hóa cấp phép, đảm bảo an toàn thực phẩm, tăng cường giáo dục sức khỏe cộng đồng, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp khai thác yếu tố ảnh hưởng xã hội và cải thiện chất lượng để thu hút người tiêu dùng.

Bài viết nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến thói quen tiêu dùng thức ăn đường phố bằng cách phân tích dữ liệu thu thập từ 572 nhân viên văn phòng tại các quận nội thành của Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh, sử dụng kĩ thuật PLS-SEM và thuyết hành vi có kế hoạch (TPB). Kết quả cho thấy sự tiện lợi và khả năng tiếp cận, cùng với ảnh hưởng của những người xung quanh được xác định là những yếu tố quyết định mạnh mẽ; trong khi đó, chất lượng thực phẩm và nhận thức sức khỏe phản ánh mối quan tâm của người tiêu dùng về đặc tính cảm quan cũng như hệ quả đối với sức khỏe. Mặc dù thói quen ăn uống cá nhân có tác động ít hơn, nhưng vẫn góp phần định hình các mô thức tiêu dùng. Kết quả nghiên cứu gợi ý một số hàm ý cho các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp. Đối với chính quyền, cần nâng cao khả năng tiếp cận bằng cách đơn giản hóa thủ tục cấp phép cho người bán và đảm bảo an toàn của thức ăn đường phố, cải thiện cơ sở hạ tầng. Các chiến lược y tế cộng đồng nên chú trọng giáo dục người tiêu dùng về rủi ro sức khỏe và khuyến khích lựa chọn các món ăn lành mạnh hơn. Đối với doanh nghiệp, có thể tận dụng yếu tố ảnh hưởng xã hội thông qua tiếp thị có mục tiêu, đồng thời nâng cao chất lượng thực phẩm và lợi ích đối với sức khỏe, từ đó nâng cao được mức độ gắn kết của người tiêu dùng và nâng cao sức hấp dẫn của thị trường. 

Đóng góp mới của bài báo

Nghiên cứu này đóng góp cả về lý thuyết lẫn thực tiễn trong việc phân tích hành vi tiêu dùng thức ăn đường phố tại Việt Nam. Trước hết, về mặt học thuật, bài nghiên cứu đã mở rộng và phát triển ứng dụng của Lý thuyết hành vi có kế hoạch (TPB) thông qua việc tích hợp thêm hai biến trung gian là nhận thức về sức khỏe và mức độ hài lòng. Cách tiếp cận này không chỉ làm sáng tỏ cơ chế tác động của các yếu tố cá nhân, xã hội và môi trường đối với hành vi tiêu dùng thực phẩm, mà còn cung cấp một mô hình lý thuyết toàn diện hơn trong việc lý giải động cơ lựa chọn thức ăn đường phố. Đây là điểm mới so với các nghiên cứu trước đó.

Về phương diện thực nghiệm, công trình nghiên cứu cung cấp bằng chứng định lượng quy mô lớn với dữ liệu từ 572 nhân viên văn phòng – một nhóm xã hội ngày càng có vai trò quan trọng trong cơ cấu lao động đô thị. Kết quả cho thấy sự tiện lợi và ảnh hưởng của đồng nghiệp là những yếu tố quyết định hàng đầu trong việc hình thành thói quen ăn uống của nhóm đối tượng này, qua đó khẳng định tầm quan trọng của việc nghiên cứu hành vi tiêu dùng trong tầng lớp lao động tri thức tại các đô thị lớn. Đồng thời, bài nghiên cứu cũng mở ra hướng đi mới cho các nghiên cứu tiếp theo về an toàn thực phẩm, chính sách công và chiến lược kinh doanh trong lĩnh vực ẩm thực đường phố tại Việt Nam.

Hàm ý chính sách

Kết quả nghiên cứu mang lại nhiều gợi ý thiết thực cho cả nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp.

- Đối với quản lý nhà nước: Cần quan tâm đến việc nâng cao cả tính sẵn có và sự tiện lợi của thức ăn đường phố. Điều này bao gồm việc đơn giản hóa quy trình cấp phép cho người bán, cải thiện cơ sở hạ tầng hỗ trợ hoạt động kinh doanh thức ăn đường phố, đồng thời bảo đảm phân bổ hợp lý số lượng người bán nhằm đáp ứng hiệu quả nhu cầu của người tiêu dùng. Bên cạnh đó, việc thực thi các tiêu chuẩn cao về chất lượng và an toàn thực phẩm là hết sức cần thiết. Trong đó, cần tiến hành kiểm tra định kỳ, yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về vệ sinh, và tổ chức các khóa đào tạo về thực hành chế biến, bảo quản thực phẩm an toàn. Ngoài ra, các sáng kiến về y tế cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về những rủi ro sức khỏe tiềm ẩn liên quan đến thức ăn đường phố, đồng thời khuyến khích họ lựa chọn những thực phẩm lành mạnh hơn. Các chiến dịch truyền thông cần nhấn mạnh đến lợi ích của việc lựa chọn các quầy hàng tuân thủ nghiêm ngặt quy định vệ sinh và cung cấp thực phẩm giàu dinh dưỡng, từ đó định hướng người tiêu dùng hướng đến hành vi tiêu dùng an toàn hơn.

- Đối với doanh nghiệp và hộ kinh doanh: Việc tận dụng ảnh hưởng xã hội thông qua các hoạt động tiếp thị có mục tiêu và chiến lược truyền thông có thể tạo tác động đáng kể đối với sự gắn kết của người tiêu dùng. Hợp tác với những người có ảnh hưởng hoặc khai thác các nền tảng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm thức ăn đường phố sẽ giúp nâng cao mức độ nhận diện thương hiệu và thu hút thêm khách hàng. Đầu tư vào việc cải thiện chất lượng và gia tăng lợi ích sức khỏe cảm nhận của thức ăn đường phố cũng rất cầnthiết. Doanh nghiệp cần sử dụng nguyên liệu chất lượng cao, cung cấp thông tin dinh dưỡng minh bạch và truyền thông rõ ràng về những lợi ích sức khỏe mà sản phẩm mang lại. Các khoản đầu tư này phù hợp với xu hướng ưu tiên của người tiêu dùng đối với các lựa chọn thực phẩm lành mạnh và chất lượng cao hơn, từ đó gia tăng sức hấp dẫn của thị trường và lợi thế cạnh tranh. Bằng cách chú trọng đến những yếu tố trên, doanh nghiệp có thể đáp ứng kỳ vọng của người tiêu dùng một cách hiệu quả hơn, đồng thời củng cố vị thế trên thị trường.

>>> THÔNG TIN BÀI BÁO

Phuong, N. V. ., Truc, T. T. ., Quang, H. N. ., & Quynh, P. N. H. . (2025). Lunchtime on the go: Understanding street food consumption habits of office workers in cities in Vietnam. Edelweiss Applied Science and Technology, 9(4), 2301–2318. https://doi.org/10.55214/25768484.v9i4.6546