Sinh kế của nông hộ và tính bền vững môi trường là hai vấn đề trọng tâm của nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh đất đai thoái hóa do canh tác thâm canh và lạm dụng hóa chất. Nghiên cứu “Adoption of conservation agriculture practices and its impacts on yields and incomes: Evidence from smallholder maize farmers in the Northwest mountainous region of Vietnam” của Mai Tiến Huy - giảng viên Trường Đại học Kinh tế và cộng sự công bố trên  Environmental Challenges Vol. 19, June 2025 phân tích dữ liệu từ 400 hộ trồng ngô ở miền núi phía Bắc bằng mô hình MESR, cho thấy việc áp dụng các thực hành nông nghiệp bảo tồn (CAPs) – đặc biệt khi kết hợp đồng thời – giúp nâng cao năng suất và thu nhập ròng của nông hộ. 

Sinh kế của nông hộ và tính bền vững môi trường là những mối quan tâm then chốt trong nông nghiệp Việt Nam, nơi các thực hành canh tác truyền thống như làm đất thâm canh và lạm dụng hóa chất đã dẫn đến thoái hóa đất. Các thực hành nông nghiệp bảo tồn (CAPs) được khuyến khích như một giải pháp bền vững nhằm cải thiện sức khỏe đất, nâng cao năng suất và tăng thu nhập cho nông hộ. Tuy nhiên, các nghiên cứu về mức độ áp dụng và tác động của CAPs tại Việt Nam vẫn còn hạn chế. Nghiên cứu này nhằm xác định các yếu tố quyết định việc áp dụng CAPs và đánh giá tác động của chúng đối với năng suất và thu nhập ròng từ cây ngô tại khu vực miền núi phía Bắc Việt Nam. Phân tích dựa trên bộ số liệu khảo sát 400 hộ trồng ngô, áp dụng mô hình hồi quy chuyển đổi nội sinh đa thức (MESR) để khắc phục sai lệch chọn mẫu. Kết quả cho thấy việc áp dụng đồng thời các thực hành CAPs chịu ảnh hưởng tích cực bởi trình độ học vấn của chủ hộ, tổng diện tích đất canh tác, khả năng tiếp cận tín dụng, sự tương tác với cán bộ khuyến nông, việc tham gia tập huấn về CAPs, khoảng cách đến hợp tác xã, việc tham gia các nhóm nông dân và đặc điểm cụ thể của thửa ruộng. Phân tích tác động chỉ ra rằng việc áp dụng CAPs – dù riêng lẻ hay kết hợp – đều giúp cải thiện đáng kể năng suất và thu nhập ròng từ ngô. Lợi ích lớn nhất đạt được khi cả ba thực hành này được áp dụng đồng thời, phản ánh hiệu ứng cộng hưởng và bổ sung giữa các biện pháp. Kết quả nghiên cứu gợi ý rằng cần ưu tiên thúc đẩy việc áp dụng kết hợp các thực hành CAPs trong khu vực. Các nhà hoạch định chính sách và tổ chức phát triển nên tập trung vào việc cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng, tăng cường dịch vụ khuyến nông, mở rộng các chương trình tập huấn chuyên biệt, hỗ trợ hình thành nhóm nông dân, và nâng cao nhận thức của nông dân về đặc điểm đất đai cũng như lợi ích của CAPs.

Đóng góp mới của bài báo

Mục tiêu của nghiên cứu này là phân tích quá trình áp dụng và tác động của các tổ hợp thực hành nông nghiệp bảo tồn (CAPs) khác nhau trong nhóm nông hộ trồng ngô quy mô nhỏ tại khu vực miền núi phía Bắc Việt Nam. Việc hiểu rõ hơn về quá trình áp dụng và tác động của CAPs sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách và tổ chức phát triển xây dựng các chiến lược phù hợp với điều kiện địa phương, qua đó thúc đẩy nông dân áp dụng các thực hành này, giảm thiểu tác động tiêu cực của nông nghiệp đối với hệ sinh thái và góp phần đảm bảo an ninh lương thực. 

Kết quả nghiên cứu đưa ra một số hàm ý chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy việc áp dụng các thực hành nông nghiệp bảo tồn (CAPs) trong nhóm nông hộ quy mô nhỏ. Thứ nhất, việc cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của nông hộ là ưu tiên hàng đầu. Các dịch vụ tín dụng và tài chính cần được thiết kế bao trùm và phù hợp hơn với điều kiện của nông dân nhỏ lẻ thông qua các chương trình tài chính vi mô, khoản vay lãi suất thấp và cơ chế hoàn trả linh hoạt. Nguồn hỗ trợ tài chính này giúp nông dân khắc phục khó khăn về vốn – yếu tố thường cản trở họ đầu tư vào công nghệ mới và các thực hành canh tác bền vững. Thứ hai, kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của việc tăng cường hệ thống khuyến nông. Các nhà hoạch định chính sách cần nâng cao năng lực của cán bộ khuyến nông trong việc cung cấp hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên, tổ chức các chương trình tập huấn thực hành về kỹ thuật, đồng thời nhấn mạnh cả lợi ích về năng suất lẫn tác động tích cực lâu dài đối với môi trường và sức khỏe. Các chương trình tập huấn cần được điều chỉnh phù hợp với điều kiện sinh thái – kinh tế – xã hội của từng địa phương, kết hợp mô hình trình diễn trên đồng ruộng, tham gian thực tếđể tăng cường học hỏi lẫn nhau và chia sẻ kinh nghiệm. Thứ ba, việc thúc đẩy hình thành và phát triển các nhóm nông dân hoặc hợp tác xã có thể gia tăng khả năng áp dụng CAPs thông qua việc tiếp cận tập thể tới nguồn đầu vào, đào tạo và tín dụng. Hình thức liên kết này còn giúp chia sẻ thông tin và tạo môi trường thuận lợi hơn cho việc triển khai các thực hành nông nghiệp bảo tồn. Cuối cùng, các chương trình tuyên truyền nâng cao nhận thức và hỗ trợ kỹ thuật tại chỗ nên được triển khai nhằm giúp nông dân hiểu rõ hơn về đặc điểm đất đai của mình, từ đó lựa chọn và áp dụng biện pháp canh tác thích hợp.

>>> THÔNG TIN BÀI BÁO

Mai Tien Huy, Antonio Jesus A. Quilloy, Mai Thanh Cuc, Mai Thanh Huong, Dang Nam Phuong, Tran Manh Hai, Adoption of conservation agriculture practices and its impacts on yields and incomes: Evidence from smallholder maize farmers in the Northwest mountainous region of Vietnam, Environmental Challenges, Volume 19, 2025, 101143, ISSN 2667-0100, https://doi.org/10.1016/j.envc.2025.101143. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2667010025000629)

>>> THÔNG TIN TÁC GIẢ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

TS. Mai Tiến Huy hiện là giảng viên Khoa Kinh tế phát triển. TS. Mai Tiến Huy nhận bằng Cử nhân và Thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Năm 2023, với học bổng của DAAD, ông đã nhận bằng Tiến sĩ về Kinh tế nông nghiệp tại Đại học Philippines tại Los Banos. Hướng nghiên cứu chính của TS. Mai Tiến Huy là: Kinh tế tài nguyên, Kinh tế hành vi, Kinh tế nông nghiệp
TS. Mai Thanh Hương hiện là trợ giảng Bộ môn Quản lý kinh tế, Khoa Kinh tế chính trị. TS. Mai Thanh Hương nhận bằng Cử nhân và Thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế và Quản lý kinh tế tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Năm 2024, với học bổng của DAAD, cô đã nhận bằng Tiến sĩ về Kinh tế nông nghiệp tại Đại học Philippines tại Los Banos. Hướng nghiên cứu chính của TS. Mai Thanh Hương liên quan đến kinh tế nông nghiệp, phát triển nông thôn, quản lý kinh tế.